ISTRAŽIVANJE O STANJU ZDRAVSTVENE ZAŠTITE U KLUBOVIMA I SPORTSKIM SAVEZIMA U CRNOJ GORI

ISTRAŽIVANJE O STANJU  ZDRAVSTVENE ZAŠTITE U KLUBOVIMA I SPORTSKIM SAVEZIMA U CRNOJ GORI

Veliki broj naših vrhunskih sportista, ali i ostalih mladih ljudi, koji se bave sportom, izložen je ogromnim zdravstvenim rizicima zbog nepostojanja adekvatne i organizovane zdravstvene zaštite što veoma često rezultira ozbiljnim zdravstvenim posledicama, preranim završetkom karijere i postizanju znatno slabijih takmičarskih rezultata.

Koliko je stanje ozbiljno pokazuju najnovija istraživanja Udruženja sportske medicine Crne Gore, Instituta za sport i sportsku medicine i NVO Agencije za antidoping u sportu  podaci su   prikupljani od oktobra 2012. do oktobra 2013.godine  u Prvom Savjetovalištu za sportiste i rekreativce u Podgorici, a tiču se   problema medicinske zaštite u sportskim savezima i klubovima, borbi protiv dopinga i sve prisutnijem korišćenju suplemenata, odnosno dodataka ishrani sportista, najčešće dijetetskih proizvoda, koji sadrže vitimine, minerale, aminokisjeline, kao itd.

Cilj ovog istraživanja bio  je da se daju predlozi šta bi trebalo učiniti da se stanje poboljša. Jedan od najvećih uzroka je nedostatak ljekara u našim sportskim savezima. Mada, nominalno dvije trećine saveza ima ljekara, istraživanje je pokazalo da u praksi postoji nesklad između statistike i stvarnog stanja „na terenu”. U Rumuniji, na primjer, svaki sportski savez mora da ima zdravstvenu komisiju od dva člana, a u Italiji ni jedan savez ne može da radi ukoliko nema zvaničnog doktora. Kod nas, mnogi savezi nemaju čak ni pravilnik od sprečavanju doping pa ni formiranu zdravstvenu komisiju. Ne ohrabruju ni podaci da veoma mali broj klupskih doktora ima završen kurs kardiopulmonalne reanimacije, dok  kurs za timskog ljekara imamo u rijetkim slučajevima, što je standard  u svijetu. Rezultat takve prakse je da na nismo našli savez koji ima u okviru svoje organizacije  organizovane sistematske preglede… Umjesto toga prihvataju se ljekarski ovjerene knjižice bez obzira ko ih je i kako izdao. Frapantno je da kod više od polovine pregledanih sportista nije rađen EKG srca! Iz razloga nepostojanja stručne ustanove sa edukovanim kadrom i sofisticiranom opremom Crnogorski sportisti nisu u mogućnosti da odrade ergospirometrisko testiranje koje  u svijetu sportista ali i rekreativac  mora odraditi makar jednom godišnje iz razloga što ergospirometrija omogućava ocjenivanje funkcije i kapaciteta kardiopulmonalnog i metaboličkog sistema, koja se primenjuje kontinuiranim mjerenjem respiratornih funkcija i analize gasova tokom izvođenja fizičkog vježbanja.  Uz ovo treba dodati da samo oko deset odsto saveza ima set za prvu pomoć dok podatke o  defibrilatoru nismo mogli dobiti. Umjesto toga, najčešće posjeduju neki od aparata za fizikalnu medicinu, dok 80 odsto nema nikakve uređaje. Kada je u pitanju kontrola dopinga, ni tu stanje nije sjajno, jer je samo nešto više od 20 %  saveza pribavilo listu zabranjenih sredstava, dok edukaciju i informisanje o štetnosti dopinga u sportu sprovode rijetki. Znajući da  Komisija za antidoping formirana od strane Vlade Crne Gore usled nedostatka finasijskih sredstava još nije sprovela osnovne aktivnosti u sprovođenju borbe protiv dopinga (organizovanog doping testiranja na nacionalnim takmičenjima, određivanje registrovane test grupe, formiranja TUA odbora, organizovanja edukacija za sportske saveze….)  problem informisanosti o štetnosti dopinga prevashodno po zdravlje sportista a potom po samu etiku sporta dobija puni smisao.

U Evropi je u posljednjih deset godina na sportskim terenima iznenada umrlo više od 2.200 sportista, u dobi od 17 do 35 godina. Bavljenjem aktivnim takmičarskim sportom povećava rizik nagle srčane smrti za 2,5 puta u odnosu na rekreativce i nesportiste. Kombinacija pretreniranosti, hroničnog stresa, meteoroloških faktora, neregulisanog visokog pritiska i dopinga u vrhunskom sportu potencira mogućnost da srce „pukne“ od napora. Tada svi traže dežurne krivce i zagovaraju detaljne i redovne preventivne preglede sportista. Nažalost, to je kratkog daha  i dalje se na ljekare vrši pritisak da „na slijepo“ potpisuju knjižice o  zdravstvenoj sposobnosti sportista!

Dakle, apsolutno je neophodno da se uvede pravilo koliko ljekara mora da ima svaki sportski savez, koje struke i kako oni treba da budu organizovani da bi se postigla efikasnija zaštita sportista, jedan je od  prijoritetnih zaključaka ovog istraživanja , uz zahtev da se mora insistirati na afirmaciji  zakonskog regulisanja pitanja zdravstvenog osiguranja svakog pojedinačnog sportiste. Ima mnoštvo primjera da se mladi ljudi takmiče bez neophodnog zdravstvenog osiguranja.

Ni uloga i položaj ljekara nije jasno definisan. Veoma često se ljekari pozivaju tek kada nastane problem. klubovi nerado zovu ljekare preventivno. Koliko je ta praksa opasna nije potrebno isticati. Duga je lista naših talentovanih mladih sportista koji su zbog neadekvatne ljekarske kontrole i zaštite prerano završili karijeru, a nije mali broj ni onih koji su kasnije trpjeli zdravstvene posledice tokom cijelog života. Učinimo zajednički napor ka unapređenju ovog značajnog segmenta zdravstvene zaštite kako bi naši sportisti imali kvalitetnu zdravstvenu podršku u punom smislu a samim tim  njihovi i rezultati Države  Crne Gore na sportskom planu   bili bi umnogome veći.

S poštovanjem,

Vasilije Vlatko STIJEPOVIĆ,prof.

UDRUŽENJE SPORTSKE MEDICINE CRNE GORE

NVO AGENCIJA ZA ANTIDOPING U SPORTU

INSTITUT ZA SPORT I SPORTSKU MEDICINU